opduwer ald yzer

[wout.bij]

mijn zoon had een opduwer, of eigenlijk was ie van mij maar had de zoon hem toegeëigend, je weet hoe zoiets gaat, een klein vletje met een lister 2-cil erin ,luchtgekoeld dus een lawaaibakje, maar pa had daar na 2 jaar genoeg van en wou wat anders, via via kwam ik erachter dat er nog 1 te koop lag in Amsterdam, een heel mooi model met een dubbel geveegd kontje, gemaakt in foxhol en met een heuse 1-cilinder bolinder gloeikop van 25 pk.

dus naar de hoofdstad getogen om een blik te werpen op deze boot, en meteen ook maar een bod gedaan wat meteen werd geaccepteerd, hij stond al droog dus de motor was een gok want deze kon dus niet lopen.
vervoer geregeld en op de truck naar woudsend, de vorige eigenaar kon goed poetsen maar had van de techniek weinig kaas gegeten, de motor liep wel maar een beetje vreemd, niet echt mooi.

de eerste paar maanden zijn we lekker aan het varen gegaan om de boot en vooral de motor een beetje te leren kennen, tevens heb ik nu besloten om dit verhaal niet in 1 keer te schrijven maar net als vele verhalen hier in ettapes te doen, lijkt mij leuker, dus word vervolgd.
gr.wout

[KarelE]

Zelden zo grondig gepoetst ald yzer gezien.
Dat belooft veel, Wout. Ik wacht in spanning af.

Groet, Karel

[paul]

Mooi man
gr Paul

[ursus]

Wat een leuk ding!!!!! Plezier!

[wout.bij]

wat een kloteweer, alom verveling, maar weer effe schrijven misschien kom ik zo uit de depressie

we hadden dus al een tijdje gevaren, en vooral het starten was een kunst op zich, je zet eerst de brander aan en richt deze op een speciaal daartoe aangebrachte gloeibout, deze stook je ongeveer een minuut of 7 heet, korter dan is ie te koud, doe je het langer en hij is te warm, de kookwekker erbij dus, dan trek je een pen uit het vliegwiel en zet je hem op een stand die ver van de compressie af licht, je zet je voet op de pen en geeft er een ferme trap aan, let wel dit gebeurt tegen de draairichting van de motor in, je trapt hem tegen de compressie aan en door die klap draait ie de richting van het vliegwiel om en met een beetje mazzel gaat ie dan door de compressie heen en loopt ie de goede kant om, echter de helft van de tijd slaat ie ook daar weer terug en dan loopt ie de verkeerde kant op, je moet hem dan weer stopzetten of wat ik altijd deed stopzetten en tegen de tijd dat ie begon uit te gaan en het vliegwiel heen en weer begon te wankelen effe een stoot diesel via de brandstofpomp erin jakkeren, vaak draaide ie dan de goede kant op, en o ja, in de pen zit een veer, dus zo gauw de voet eraf is dan schiet de pen naar binnen, wel zaak dat je je voet er op tijd afhaalt anders word je gelanceerd, net als mijn zoon eens meemaakte

nou kon je vroeger de motor ook op lucht starten, maar de vorige eigenaar had dit verwijderd en ik wou het er weer op hebben, maar er zat een startventiel op en deze had ik niet en ik wist ook niet hoe die eruit zag, maar tot mijn grote opluchting had een kennis van mij een zelfde soort motor, een beetje anders allemaal maar wel een met een strartventiel, dus deze stiekum van zijn motor geprutst en nagemaakt op het werk, zeer veel gepiel en werk,



de bovenste is de oude en de onderste de gekopieerde, toen alles gemonteerd en als startluchttank een oude duikfles gekocht op marktplaats, het vliegwiel op stand gezet en een eerste poging gewaagd, een dikke klap en hij liep, tot zover dit relaas, volgende keer verder.
gr.wout

[dconel]

Hee Wout, mooi nagemaakt dat ventiel! Heb je nu ook ergens een compressortje staan om de fles te vullen?

[wout.bij]

nee dirk, dat gebeurde met een draaiende motor, het kraantje iets open en dan blaast ie de fles weer vol, er zat een terugslagklep in het ventiel, als je hem start doe je dit met de hendel, je drukt dan zelf de terugslagklep open om lucht uit de fles door te laten en te starten.
en de opduwer, die is niet meer in mijn bezit, i.v.m. de aanschaf van de huidige boot heb ik de opduwer en mijn voormalige sleepboot verkocht, je kan nou 1 keer niet alles bewaren.
gr.wout

[dconel]

Ah natuurlijk, zo had ik het nog niet bekeken! Erg slim

[schipper-willem]

Leuk verhaal Wout, ga zo door!
Grtz, Willem

[wout.bij]

nu even een technisch verhaal:
bij mijn motor zit geen olie onderin het carter, men spreekt hier dus over een droog carter, de meeste (4-tact en sommige 2-tact) motoren hebben olie in het carter staan en wanneer de motor draait heb je dus spatsmering, bij mijn motor wordt er wel olie heen gevoerd maar na de boel gesmeerd te hebben blijft het onderin het carter staan, dus aftappen na verloop van tijd (minimaal 4 uur) hetgeen je niet mag vergeten want anders bestaat de mogelijkheid dat de olie onderin het carter mee naar boven gaat en daar gaat ontbranden wat dus resulteert in een op hol geslagen motor (zelfontbranding) Wat je dan moet doen is de brandstof kraan dicht zetten en zo hard mogelijk weg draven want dit gaat raar te keer.
Nou hou ik er dus over op want ik kan nog wel uren doorgaan maar voor mijn probleem is hetgeen hierboven staat belangrijk.
Mijn Bolinder begon dus te kloppen, dus na de vakantie meteen maar begonnen om de motor te ontmantelen, Eerst de cilinderkop eraf maar de vijf moeren waren al in zeker geen dertig jaar los geweest dus eerst schoonmaken met de staalborstel en daarna de hele week een paar keer per dag kruipolie erop gedaan maar toen nog niet los te krijgen, dus een pijp op de ringsleutel voor een groter moment,de boot begon aan alle kanten te kraken maar de moer bleef vastzitten, nou heb ik dus een brander aan boord voor de heetstokerij van de gloeikop, dus de brander erop en vijf minuten gestookt toen de ringsleutel erop de poot ertegen aan en een goeie trap verkocht en met een hevige knal schoot de moer los en in alle blijdschap met de hand effe verder los gedraaid daarbij vergetende dat ik hem had heet gestookt.

De rest ging toen ook vrij vlot los (gelukkig) effe een slinger aan het vliegwiel en door de compressie wipte de kop los, en kon ik hem eraf tillen, en toen zei ik een vies woord van drie letters (raden) want kijk een opduwer is klein en mijn motor is groot en ik zit er tussenin en je zit in onmacht, nou is de kop redelijk zwaar (25kg) en nergens goed beet te pakken dus pas 1 uur later had ik dat rotding er pas af (speling tussen roef dak en kop in hoogste stand is 1 cm)
toen begonnen met de zijdeksels los te wrikken (veel te veel siliconenkit gebruikt voor de afdichting) en de schrik sloeg me om het hart toen ik zag hoe vies en vuil het carter was, van onder tot boven drab en ook nog iets anders wat dus de oorzaak van het kloppen was, er zaten twee strepen gesmolten witmetaal (smeltpunt van witmetaal is volgens mij ongeveer 300 graden) op de binnenkant van de deksels wat dus duidde op een uitgelopen bigend lager,


toen heb ik de onderste helft van het lager gedemonteerd en gelukkig mankeerde er niets aan het oppervlak van de krukas want een krukas demonteren daar wordt je niet vrolijk van, toen de zuiger naar boven geduwd en eruit halen en je raad het al hier heb ik ook weer een uur werk mee gehad, toen was ie er dus uit en wat bleek de hele cilinder stond in de lak alsook de zuiger en ook alle vier de zuigerveren zaten als een huis zo vast, hier dus wederom een leermoment ,die lak ontstaat door een onvolledige verbranding, deze onvolledige verbranding veroorzaakt behalve roet ook lak, dat is een kleverige stof die zich afzet op de cilinderwand en de zuiger, en niet zoals de roetdeeltjes afgevoerd word door de smeerolie, maar op de wand blijft kleven, koelt de motor af dan verhard dit zich en kan de zuiger en de zuigerveren vast doen zitten. Dit probleem doet zich regelmatig voor bij gloeikop motoren omdat die vaak met de motortemperatuur zitten te kloeien dan weer te heet en dan weer te koud vooral op nullast is de temp vaak te laag dus een onvolledige verbranding en dus op den duur lakvorming, op zich kan dit weinig kwaad en met een beetje spiritus maak je het zo weer schoon doch je moet er niet te lang mee wachten en de boel dus regelmatig controleren.
Toen alles schoongemaakt, de motor was schoon en ik was zwart,

na mijn lichaam te hebben gereinigd was ik schoon en de douche zwart en toen de vrouw dit zag werd ik wederom zwart gemaakt, dus ik moet weer wat bedenken om punten te schoren (heb ze toen een nieuwe fiets gegeven dus ik kan weer effe vooruit)

Toen dus begonnen met een iemand te vinden die het witmetaal in mijn lager kan gieten en dit viel niet mee. Doch na enig speurwerk op internet bleek dat in Leeuwarden een revisiebedrijf van het oude stempel zit
(Leeuwarder motoren revisie) erheen getogen met de drijfstang op mijn schouders en advies gevraagd over het hoe en wat, en wat bleek er klopte nergens niets van, je hebt dus twee bronzen helften waar het witmetaal op is gegoten en deze worden geklemd met de onderste helft van de drijfstang dmv moeren doch hier horen vulplaatjes tussen te zitten zodat niet alle kracht op de lagerhelften word gezet wat dus weer vervorming van de lagerhelften geeft, u raad het al deze zaten er dus niet tussen.
Eerst de drijfstang maar weer mee naar mijn werk genomen en een setje vulplaatjes gemaakt en op maat geslepen en wel op zo op dikte dat de lagerhelften met een kleine voorspanning tussen de drijfstanghelften worden geklemd. Daarna wederom naar de Friese hoofdstad getogen en de drijfstang afgeleverd omdat het ingieten verder geen probleem was, de prijs ! 300 euries
Toen dus de cilinder van het blok getild en je raad het al, een week lang krom gelopen door dat akelige stuk meubel (te zwaar) maar niet getreurd want hij zag er van binnen (afgezien de lak) en van buiten nog perfect uit voor zijn leeftijd,

nou is mijn motor dus ook blauw geschilderd en ik wist dus dat dit niet de originele kleur was maar welke kleur is wel origineel ? nou had ik bij mijn vorige DAF dit probleem ook al eens bij de horens gehad en iedereen die ik vroeg had weer een andere kleur in gedachten alsook met de bolinder dus oranje,groen,en bordeaux rood, ik werd er niet echt vrolijk van totdat ik een foto zag op internet van mijn motor staande in het munktell museum met de kleur blauwgrijs dus een pot met deze kleur gekocht (ongeveer), En dan moet ik dus tevens effe melden dat ik niet houd van dicht geverfde motoren en ook niet van motoren welke de meest vreemde kleuren hebben,

dus alles kaal gehaald, alsook het vliegwiel geheel gereinigd van zijn vieze rode kleur en de rest van het blok kaal gestoken waarbij ik ook nog een lap polyester tegenkwam die om de uitlaatpot was geplakt alwaar dus een scheurtje in zat wat een collega dus effe heb dichtgelast (ik kan niet goed gietijzer lassen ) een bijkomend voordeel wanneer je alles verft is dat je de motor goed leert kennen en dat je er wederom achterkomt dat de motor van superieure kwaliteit is dus toen alles in de verf gezet en gewacht op het ingieten van de lagers,
Belletje uit Leeuwarden, hij is klaar dus opgehaald en geofferd (auw), en toen belde kees, een kennis uit ijlst mij met de vraag of ik het instr.boek van Bolinder al had gekopieerd want ook zijn Bolinder lag uit elkaar en moest ook wederom in elkaar en dan is het wel handig als men enige documentatie heeft, dus gekopieerd en naar ijlst getogen en wat bleek hij had precies hetzelfde model als die van mij alleen is deze 20pk bij 600 omw. En die van mij 25pk bij 800 omw. Toen nog bij oeds (sleepboot joop) langs geweest omdat daar de andere helft van de Bolinder stond en ook effe vlug naar het lager gekeken wat er dus anders uitzag dan mijn pasgegoten lager ik had aan beide zijden een radius laten ingieten en bij oeds was het lager voorzien van schuine kanten,dus thuisgekomen meteen het lager op de draaibank en twee schuine kanten er aan gedraaid en toen de hele blups mee naar de opduwer en gepast klote dus wand het was te breed dus opgemeten en wederom op de draaibank hij paste nu dus wel dus pruisisch blauw erop gesmeerd en gemonteerd en de krukas1 keer in de rondte gedraaid gedemonteerd en het oppervlak bekeken de krukas bleek toch een paar hobbeltjes te bezitten dus de wedsteen gehanteerd en opgezuiverd daarna met waterproof schuurpapier weer lekker gladgemaakt en wederom gepast en helemaal mooi dus, wel opletten dat je van je lang zal ze leven niet met schuurpapier op een baabits lager komt, de kooreltjes blijven in het babbits zitten.
Toen ook meteen maar nieuwe naaldpennetjes besteld om de pistonpen heen.
En een driewegkaan besteld voor de bypass leiding van het koelwater, alles kwam tegelijk binnen en dus ook maar meteen de hele bubs in elkaar gezet en dit ging zo goed dat menigeen met de tranen in de ogen stond toen ik de motor startte, zo mooi liep ie,
alleen als je hem laat werken dan ziet het er zo uit

later weer meer.
Gr.wout

[paul]

Een nieuwe fiets Wout,nou dat valt dan nog wel weer mee,of was het een e-bike,das wel weer duur.
Maar even een vraag ,als die vulplaatjes er niet tussen zaten,dan had je lager dus geen of te weinig speling?
Was dat ook de oorzaak van het uitlopen?
Ik heb hier bij mijn oude Grossley heel veel vulplaatjes van latoenkoper hiermee kan je dus de lagerspeling mee aanpassen .
Ik heb er bij die zo dun zijn als je ze beetpakt scheuren ze al.
gr Paul

[KarelE]

Het wordt een mooi verhaal, Wout!

alleen als je hem laat werken dan ziet het er zo uit :
Gr.wout

Ben je daar de paaltrek aan het meten? Ik zie wel schroefwater maar geen snor voor de kop. Zo ja, wat was de uitkomst?

Groet, Karel

[Marie Christina]

Als alle ald yzer er zo mooi uitzag zou het een stuk meer waard zijn!

[wout.bij]

paul
waarschijnlijk hadden er voorheen ook wel vulplaatjes tussen gezeten, ze maakten de lagers altijd zo dat er vulplaten tussen zaten, je kon dan zelf na verloop van tijd als de speling te groot werd er 1 of een paar tussenuit halen, bij de bolinder zal dit ook wel gebeurt zijn maar het houd een keer op, in mijn MWM in de sleepboot zitten ook nog zat latoenkoperen plaatjes, de voorgeschreven speling tussen zulk soort lagers is meestal om en nabij een tiende mm, tenminste op mijn MWM, een grotere speling en je oliedruk valt langzaam aan weg, en dat is waarschijnlijk bij de bolinder ook het geval geweest, een kleinere speling en je houd wel je oliedruk maar er loopt niet voldoende olie langs het lager voor smering, en ook erg belangrijk, koeling.
voor wat betreft mijn MWM die ga ik in het voorseizoen opnieuw loden, je haalt daartoe de onderste lagerschaal eraf, knipt een stukje lood af, legt dit onder op het babbits van het lager, het spulletje opnieuw monteren en wederom loshalen, de dikte van het stukje lood opmeten met de beugel en je weet de lagerspeling, die je dan vervolgens (eventueel) bij kunt stellen met die plaatjes.

en de paaltrek van de ald yzer viel een beetje tegen, het was 9 kilo nog wat per pk, een te zware motor voor een te kleine schroef, dan doet de sleepboot het een stuk beter met zijn 13,5 kilo per pk.



gr.wout

[Marie Christina]

Kan het feit dat hij niet optimaal presteerde liggen in het feit dat je trok ipv duwde?
Ja, ik geef mijn bek ook maar een dauw, hoor.
Maar omdat het een opDUWER is.

Wellcht dat de krachten dan anders verdeeld worden en de schroef dan wel voldoet?
Of maakt dat niet uit?